کلید هوایی فیکس که در بسیاری از تابلوهای برق صنعتی و تأسیسات بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این کلید دقیقاً چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ در این مقاله، به بررسی کامل این کلید و نحوه عملکرد آن می‌پردازیم.
کلید هوایی فیکس چیست؟
کلید هوایی فیکس نوعی کلید قدرت است که برای کنترل، قطع و وصل جریان‌های الکتریکی در مدارهای فشار قوی استفاده می‌شود.
این کلیدها به صورت ثابت در تابلوهای برق نصب می‌شوند و برخلاف کلیدهای کشویی، قابلیت جابجایی ندارند. و برای هرگونه تعمیر یا تعویض، باید برق مدار قطع شده و کلید از جای خود خارج شود.
کاربردهای کلید هوایی فیکس
این کلیدها عمدتاً در شبکه‌های توزیع برق، پست‌های برق، صنایع سنگین، نیروگاه‌ها و کارخانجات استفاده می‌شوند.
کلید هوایی فیکس برای حفاظت از تجهیزات در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه بسیار کارآمد است.
کلیدهای هوایی فیکس به دلیل سادگی در طراحی و قابلیت تحمل جریان‌های بالا در بسیاری از صنایع به کار می‌روند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن شامل موارد زیر هستند:
✅ نیروگاه‌ها: برای محافظت از تجهیزات پرقدرت مانند ترانسفورماتورها و ژنراتورها
✅ کارخانجات صنعتی: برای کنترل و توزیع برق در ماشین‌آلات سنگین
✅ پست‌های توزیع برق: جهت کنترل و حفاظت از مدارهای فشار متوسط و بالا
✅ ساختمان‌های تجاری و مراکز داده: برای تضمین ایمنی و جلوگیری از خرابی تجهیزات حساس
مثلا یک کارخانه فولاد با کوره‌های برقی عظیم کار می‌کند. این کوره‌ها به مقدار زیادی برق نیاز دارند. در صورتی که یکی از کوره‌ها دچار مشکل شود و جریان بیش از حدی را مصرف کند، کلید هوایی فیکس می‌تواند به‌سرعت برق را قطع کند تا از آتش‌سوزی و خسارت به سایر تجهیزات جلوگیری شود.
تفاوت کلید هوایی فیکس با سایر کلیدها
برخلاف کلیدهای خلأ و روغنی، کلید هوایی فیکس از هوای فشرده برای خاموش کردن قوس الکتریکی استفاده می‌کند که باعث افزایش طول عمر و کاهش نیاز به تعمیرات مداوم می‌شود.
مزایای استفاده از کلید هوایی فیکس
- امنیت بالا
این کلیدها به دلیل طراحی خاص خود، امنیت بیشتری نسبت به کلیدهای سنتی دارند و در برابر خطاهای الکتریکی مقاوم‌تر هستند.
- طول عمر زیاد
ساختار مقاوم این کلیدها باعث افزایش طول عمر و کاهش هزینه‌های جایگزینی آن‌ها می‌شود.
- هزینه‌های نگهداری پایین
برخلاف کلیدهای روغنی، این نوع کلیدها نیاز به تعویض مداوم روغن و سرویس‌های مکرر ندارند که در نتیجه هزینه‌های نگهداری را کاهش می‌دهد.
اجزای کلید هوایی فیکس
مکانیزم قطع و وصل
این مکانیزم وظیفه قطع و وصل مدار را بر عهده دارد و عملکرد آن باید سریع و دقیق باشد.
محفظه عایقی
جهت جلوگیری از نشتی جریان و افزایش ایمنی، کلیدهای هوایی دارای محفظه‌های عایقی مخصوصی هستند.
کنتاکت‌های داخلی
کنتاکت‌های داخلی وظیفه اتصال و قطع مدار را بر عهده دارند و باید از جنس مقاوم در برابر حرارت و جریان‌های بالا باشند.
نحوه عملکرد کلید هوایی فیکس
فرآیند قطع مدار
در صورت تشخیص خطا در مدار، کلید به صورت خودکار یا دستی عمل کرده و جریان را قطع می‌کند.
فرآیند وصل مجدد مدار
پس از رفع خطا، کلید می‌تواند مدار را دوباره به شبکه متصل کند تا عملکرد سیستم به حالت عادی بازگردد.
تفاوت کلید هوایی فیکس و کلید هوایی کشویی
کلیدهای هوایی کشویی قابلیت جابجایی دارند و در صورت نیاز می‌توان آن‌ها را تعویض یا تعمیر کرد، اما کلیدهای فیکس به‌صورت ثابت در تابلو نصب شده و جابجایی آن‌ها دشوار است.
فرض کنید در یک کارخانه یک کلید هوایی خراب شود. اگر کلید هوایی فیکس باشد، برق کل بخش مربوطه باید قطع شود تا کلید تعویض شود، اما اگر کلید هوایی کشویی باشد، می‌توان بدون قطع برق کل مجموعه، فقط کلید معیوب را تعویض کرد.
برای مطالعه بیشتر تفاوت کلید هوایی فیکس و کشویی کلیک کنید.
نحوه نصب و نگهداری کلید هوایی فیکس
نکات مهم هنگام نصب
- بررسی ولتاژ و جریان نامی کلید
- اطمینان از عایق‌بندی مناسب
- رعایت استانداردهای ایمنی برق
روش‌های سرویس و نگهداری
- بررسی وضعیت کنتاکت‌ها
- تمیز کردن محفظه عایقی
- تست عملکرد مکانیزم قطع و وصل
نتیجه‌گیری
کلید هوایی فیکس یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظتی در سیستم‌های الکتریکی است که به دلیل امنیت بالا، طول عمر زیاد و هزینه نگهداری پایین، در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. انتخاب صحیح و نگهداری مناسب از این کلیدها، عملکرد بهتر و طول عمر بیشتر را تضمین می‌کند.
سوالات متداول کلید هوایی فیکس
- کلید هوایی فیکس چه تفاوتی با کلید خلأ دارد؟
کلید هوایی فیکس از هوای فشرده برای خاموش کردن قوس الکتریکی استفاده می‌کند، در حالی که کلید خلأ از محیط خلأ برای این کار بهره می‌برد. - آیا کلید هوایی فیکس برای تمامی ولتاژها مناسب است؟
این کلیدها بیشتر برای ولتاژهای متوسط و بالا طراحی شده‌اند و باید بر اساس نیاز مدار انتخاب شوند. - هزینه نگهداری کلید هوایی فیکس چگونه است؟
نسبت به کلیدهای روغنی هزینه نگهداری کمتری دارد، زیرا نیاز به تعویض مداوم مواد عایقی ندارد. - آیا امکان استفاده از کلید هوایی فیکس در منازل وجود دارد؟
خیر، این کلیدها بیشتر برای مصارف صنعتی و پست‌های برق استفاده می‌شوند. - بهترین برندهای تولیدکننده کلید هوایی فیکس کدامند؟
برندهایی مانند کلید هوایی اشنایدر، زیمنس و ABB از جمله تولیدکنندگان معتبر این تجهیزات هستند.
