برق صنعتی یک نوع انرژی الکتریکی است که به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم و حیاتی در سیستم‌های صنعتی و تجهیزات مختلف از جمله ماشین‌آلات، دستگاه‌های تولید و توزیع، سیستم‌های نورپردازی و کنترل، و تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع برق به صورت جریان متناوب (AC) یا جریان مستقیم (DC) تولید و توزیع میشود و به منظور تامین نیازهای مختلف صنایع از جمله تولید، پردازش، حمل و نقل، و کنترل فرآیندها به کار می‌رود. ویژگی‌های برق صنعتی شامل ولتاژ، فرکانس، جریان، توان، و استانداردهای ایمنی و کیفیت برق مورد نیاز برای اجرای بهینه فرآیندهای صنعتی هستند.
این نوع برق برای انتقال، توزیع، و مصرف در محیط‌های صنعتی طراحی و به کار گرفته میشود و در ایجاد و تحول محصولات و خدمات متنوع در صنعت نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
در برق صنعتی، ولتاژ برق بسیار بالا و توان برقی بسیار بزرگ است و برای این منظور از ترانسفورماتورهای قدرتمند، ترمینال های برقی و سیستم های توزیع پیچیده استفاده میشود. این نوع برق از طریق خطوط انتقال برق به کارخانه ها و ساختمان های صنعتی ارسال میشود.
استفاده از برق صنعتی در صنایع، باعث کاهش هزینه های تولید و افزایش بهره وری میشود. همچنین، این نوع برق به دلیل خطرات بالایی که دارد، نیاز به نصب و استفاده از تجهیزات ایمنی و دوره های آموزشی ویژه دارد تا مصرف کنندگان برق صنعتی بتوانند از آن به بهترین شکل استفاده کنند.
تعریف برق صنعتی به زبان ساده
برق صنعتی به برقی گفته میشود که برای تأمین نیازهای برقی در صنایع، کارخانه‌ها و تجهیزات صنعتی استفاده میشود. برق صنعتی معمولاً از نوع سه فاز است و ولتاژ آن معمولاً بیشتر از ۴۰۰ ولت است. توان برقی بسیار بالایی که در برق صنعتی استفاده میشود، معمولاً بیشتر از ۱۰۰ کیلووات است.
برق صنعتی به طور کلی از دو بخش تشکیل میشود، بخش تولید و بخش توزیع. بخش تولید برق شامل نیروگاه‌ها و محلول تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند باد، خورشید، آب و… است. بخش توزیع برق شامل ترانسفورماتورها، خطوط انتقال، سیستم‌های توزیع و ترمینال‌های برقی است که برای انتقال برق از منبع تولید به مصرف کنندگان نهایی استفاده میشود.
استفاده از برق صنعتی در صنایع، کارخانه‌ها و تجهیزات صنعتی مهمترین مزیت آن است. به دلیل این که برق صنعتی در این محیط‌ها به صورت مستمر و با توان بالا استفاده میشود، هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد و بهره‌وری افزایش می‌یابد. همچنین، برق صنعتی به دلیل خطرات بالایی که دارد، نیاز به نصب و استفاده از تجهیزات ایمنی و دوره‌های آموزشی ویژه دارد تا مصرف کنندگان برق صنعتی بتوانند از آن به بهترین شکل استفاده کنند.
تجهیزات برق صنعتی
تجهیزات برق صنعتی شامل مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی هستند که برای کنترل، مانیتورینگ و تأمین برق برای صنایع مختلف استفاده می‌شوند. بعضی از تجهیزات برق صنعتی شامل: کنتاکتور، کلید اتوماتیک کامپکت، کلید هوایی، کلید مینیاتوری، اینورتر، کلید حرارتی، پی ال سی، سافت استارتر و … میشود.
جهت مطالعه بیشتر: تجهیزات برق صنعتی + لیست کامل
به طور کلی میتوان برق صنعتی را به چند زیر موضوع تقسیم کرد:
| برق صنعتی | |||
| برق صنعتی فشار ضعیف | برق صنعتی فشار متوسط | برق صنعتی فشار قوی | اتوماسیون برق صنعتی |
مفاهیم و واژه های مرتبط با برق صنعتی
به بعضی از مفاهیم و واژه‌های مرتبط با برق صنعتی میتوان اشاره کرد:
- ولتاژ: میزان پتانسیل الکتریکی یا فشار الکتریکی در سیستم برقی، که به ولت (V) اندازه‌گیری میشود.
- جریان: حرکت الکترون‌ها در یک سیم، که به آمپر (A) اندازه‌گیری میشود.
- فرکانس: تعداد دورهای هرتزی جریان یا ولتاژ در یک ثانیه، که به هرتز (Hz) اندازه‌گیری میشود.
- توان: قدرت کاری یک سیستم برقی که به وات (W) اندازه‌گیری میشود.
- ترانسفورماتور: دستگاهی است که برای تبدیل ولتاژ و جریان از یک مقدار به مقدار دیگر استفاده میشود.
- مقاومت: میزان مقاومت یا مانعیت یک ماده یا سیم برقی در برابر جریان الکتریکی، که به اهم (Ω) اندازه‌گیری میشود.
- قطعات الکترونیکی: قطعاتی هستند که برای کنترل و مانیتورینگ سیستم‌های برقی، از جمله ترانزیستور، دیود، مقاومت‌های SMD و کاندنساتور استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های PLC: سیستم‌هایی هستند که برای کنترل و مانیتورینگ خطوط تولید و سیستم‌های صنعتی استفاده می‌شوند.
- سوئیچ: دستگاهی است که برای قطع و وصل جریان الکتریکی در سیستم‌های برقی استفاده میشود.
- تابلو برق: یک پنل برقی است که شامل قطعاتی مانند موتورها، ترانسفورماتورها، سوئیچ‌ها و سیم‌های برقی است. تابلو برق، برای کنترل و مانیتورینگ سیستم‌های برقی در صنعت و ساختمان‌ها استفاده میشود. در واقع تابلو برق مرکزی است که برای توزیع برق به انواع مختلف دستگاه‌ها و تجهیزات مورد استفاده در صنایع، ساختمان‌ها و سایر مکان‌های مربوط به صنعت استفاده میشود. تابلو برق عموماً شامل سوئیچ‌ها، قطعات الکترونیکی، موتورها، ترانسفورماتورها، ولتاژ کنترلرها، رله‌ها، فیوزها و سایر قطعات برقی است که برای کنترل و مانیتورینگ سیستم‌های برقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات برق صنعتی همچنین ممکن است شامل باتری‌های خاص و دیگر قطعات امنیتی باشند که برای اطمینان از کارکرد صحیح و پایدار سیستم‌های برقی در صنعت و ساختمان‌ها نصب می‌شوند.
تولید برق: فرآیند تبدیل انرژی به برق. این انرژی می‌تواند از منابع مختلفی مثل نفت، گاز، زمین، باد، آب، یا انرژی هسته‌ای تولید شود.
انتقال برق: انتقال برق از محل تولید به مصرف‌کننده نهایی از طریق شبکه‌های انتقال برق میباشد.
شبکه برق: سیستمی از خطوط انتقال برق و تجهیزات مرتبط که برای انتقال برق از محل تولید به مصرف‌کننده استفاده میشود.
توزیع برق: انتقال برق از شبکه انتقال به شبکه توزیع و سپس به مصرف‌کنندگان نهایی در مناطق مختلف.
گلخانه برق: نیروگاه‌های حرارتی یا نیروگاه‌های متعارف که برق با ترکیب سوخت‌های فسیلی تولید می‌کنند.
نیروگاه هسته‌ای: نیروگاه‌هایی که برق با استفاده از انفجارهای هسته‌ای تولید می‌کنند.
نیروگاه بادی: نیروگاه‌هایی که از توربین‌های بادی برای تولید برق با استفاده از باد استفاده می‌کنند.
نیروگاه آبی: نیروگاه‌هایی که از تجمیع آب در سد‌ها و استفاده از توربین‌ها برای تولید برق استفاده می‌کنند.
آیین‌نامه‌های برق صنعتی: مجموعه قوانین، مقررات، و استانداردهای مربوط به برق صنعتی که برای ایمنی و کارکرد بهینه تجهیزات و سیستم‌های برق مورد استفاده در صنعت اعمال می‌شوند.
مدارهای الکتریکی: ترکیبی از اجزاء الکتریکی مانند مقاومت، خازن، مفهوماتورها، و سایر اجزاء برقی که به یکدیگر وصل شده و برای کنترل و توزیع برق استفاده می‌شوند.
PLC (کنترلر منطقی برنامه‌پذیر): یک دستگاه الکترونیکی که برای کنترل عملیات صنعتی و اتوماسیون استفاده میشود.
مخابرات برق صنعتی: سیستم‌ها و تجهیزات برقی برای انتقال اطلاعات و داده‌ها در سیستم‌های کنترل صنعتی.
محافظت برق: استفاده از تجهیزات و تکنیک‌های مختلف برای محافظت از تجهیزات و افراد در مقابل خطرات الکتریکی.
خطوط برق فشار بالا و فشار پایین: خطوط انتقال برق که ولتاژ آنها بالاتر از ولتاژ خطوط توزیع و مصرف عمومی است.
تعمیر و نگهداری برق صنعتی: فرآیندهای نگهداری و تعمیر تجهیزات و تاسیس
کاربرد برق صنعتی
برق صنعتی یکی از مهمترین انرژی‌های مورد استفاده در بسیاری از صنایع است. این نوع برق مورد استفاده در تجهیزات و دستگاه‌های صنعتی از قبیل موتورها، پمپ‌ها، ژنراتورها، ترانسفورماتورها، لامپ ال ای دی نئون، دستگاه‌های تست برق، ربات‌های صنعتی، تجهیزات اندازه‌گیری، کنترل‌ها، سیستم‌های روشنایی، تابلوهای برق و سایر تجهیزات برقی در صنعت‌های مختلف از جمله صنایع فلزی، خودرو، پتروشیمی، ساختمانی، الکترونیکی، نیروگاهی، معدنی و … میباشد.
به عنوان مثال، در صنایع فلزی برای گرم کردن فلزات از جمله آهن و فولاد از موتورهای القایی با برق صنعتی استفاده میشود. در صنایع پتروشیمی نیز از برق صنعتی برای تأمین نیازهای برقی دستگاه‌های مختلف از جمله کمپرسورها، پمپ‌ها، ولوم‌ها، واکنش‌گرها و سایر تجهیزات استفاده میشود.
در صنایع خودرو سیستم‌های الکتریکی برای کنترل پردازش داده‌ها و عملکرد دستگاه‌های خودرویی از جمله موتور، گیربکس، سیستم ترمز، سیستم تهویه و سایر تجهیزات برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین در صنایع ساختمانی، از برق صنعتی برای تأمین نیازهای برقی سیستم‌های مختلف از جمله سیستم‌های روشنایی، گرمایشی، سرمایشی، آسانسور و … استفاده میشود.
شاخه های برق صنعتی
شاخه‌های علمی برق صنعتی عبارتند از:
- الکترونیک صنعتی
- مخابرات صنعتی
- کنترل و ابزار دقیق صنعتی
- سیستم‌های قدرت صنعتی
- ماشین‌آلات الکتریکی صنعتی
- نورپردازی و روشنایی صنعتی
- روباتیک صنعتی
- الکترونیک قدرت
- مخابرات قدرت
- کنترل و ابزار دقیق قدرت
هر یک از این شاخه‌ها به موضوعات مختلفی مرتبط با برق صنعتی می‌پردازند. به عنوان مثال، شاخه‌ی الکترونیک صنعتی در برگیرنده‌ی طراحی، ساخت و نگهداری مدارات الکترونیکی برای کاربردهای صنعتی مانند دستگاه‌های اندازه‌گیری، تجهیزات کنترلی، روبات‌های صنعتی و … است. در شاخه‌ی مخابرات صنعتی، به موضوعات مرتبط با انتقال و توزیع اطلاعات در صنایع مختلف مانند شبکه‌های ارتباطی، اتوماسیون صنعتی، سیستم‌های کنترل موتور و … پرداخته میشود.
بازار کار برق صنعتی
بازار کار برق صنعتی در ایران به عنوان یکی از صنایع کلان و حیاتی در اقتصاد کشور دارای اهمیت بسیاری است. این صنعت شامل تولید، توزیع، نصب، تعمیر و نگهداری تجهیزات و سیستم‌های برقی برای صنایع مختلف مانند صنایع نفت و گاز، صنایع خودروسازی، صنایع معدنی، تولیدات فولادی، پتروشیمی و بسیاری دیگر میشود.
در ادامه، به برخی اطلاعات کلی در مورد بازار کار برق صنعتی در ایران اشاره خواهم کرد:
نیاز به نیروی انسانی: صنعت برق صنعتی در ایران نیاز به نیروی انسانی با تخصص‌های مختلف دارد. افراد مهندسی برق، مهندسین کنترل و ابزار دقیق، تکنسین‌های برق، نیروهای متخصص در زمینه‌های توزیع برق، سیستم‌های انرژی خورشیدی و انرژی پایدار معمولاً در این صنعت مورد نیاز هستند.
رقابت: با توجه به اهمیت بالای صنعت برق در اقتصاد کشور، رقابت در بازار کار برق صنعتی نیز بالا است. شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی در این حوزه فعالیت می‌کنند و به دنبال جذب نیروهای متخصص و با تجربه هستند.
تکنولوژی: با توجه به تقدم تکنولوژی در این صنعت، افراد با دانش و تجربه در زمینه‌های مرتبط با اتوماسیون صنعتی، کنترل پروسه، انرژی پایدار و انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار ارزشمند هستند.
اشتغال: با توجه به تعداد بالای صنایع مختلفی که از تجهیزات برقی استفاده می‌کنند، بازار کار برق صنعتی در ایران به تعداد زیادی افراد فرصت اشتغال فراهم می‌کند. اما لازم به ذکر است که در برخی زمینه‌ها، تنها افراد با تجربه و مهارت‌های مورد نیاز مورد تقاضا هستند.
نیاز به توسعه‌ی مهارت‌ها: با توجه به پیشرفت تکنولوژی، افرادی که مهارت‌های به‌روز در زمینه‌های برق و الکترونیک دارند، می‌توانند به راحتی در بازار کار موفق شوند. برنامه‌های آموزشی و دوره‌های تخصصی می‌توانند به افراد کمک کنند تا مهارت‌های خود را به‌روز نگه دارند.
به طور کلی، بازار کار برق صنعتی در ایران به عنوان یک صنعت بسیار مهم و رو به رشد شناخته میشود و فرصت‌های شغلی متنوعی در این حوزه وجود دارد. افرادی که به تحصیلات و مهارت‌های خود توجه کنند و به‌روز باشند، می‌توانند در این صنعت موفقیت‌آمیز باشند.
تابلو برق صنعتی چیست؟
تابلو برق صنعتی، یک سیستم برقی است که برای کنترل، محافظت و توزیع برق در صنایع استفاده می شود. این تابلوها معمولاً شامل مجموعه ای از تجهیزات الکتریکی مثل قطع کننده ها، رله ها، ترانس ها و دیگر تجهیزات کنترلی هستند که به منظور کنترل و توزیع برق به اتصالات صنعتی مانند موتورها، پمپ ها، چراغ ها و سایر تجهیزات صنعتی متصل می شوند.
تابلو برق صنعتی عموماً برای کنترل تجهیزات صنعتی بزرگ مانند ایستگاه های تولید برق، کارخانجات، معادن و سایر صنایع بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از تابلو برق صنعتی، امکان کنترل و مانیتورینگ برق در سیستم های صنعتی فراهم می شود و در صورت بروز خطا و اختلال در سیستم، به صورت سریع و ایمن اقدام به قطع وصل برق می شود.
تجهیزات مختلفی در تابلو برق صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، این تجهیزات به شرح زیر می‌باشند:
- قطع‌کننده: این تجهیز برای قطع و وصل کردن مدار برق استفاده میشود.
- رله‌ها: این تجهیزات برای تشخیص خطاهای مختلف مانند افت ولتاژ، اضافه ولتاژ، جریان بیش از حد و سایر خطاهای برقی به کار می‌روند و برای جلوگیری از آسیب به تجهیزات و سیستم‌های برقی اقدام به قطع وصل برق می‌کنند.
- مبدل‌های فرکانس: این تجهیزات برای تغییر فرکانس برق به منظور اتصال تجهیزاتی که در فرکانس‌های متفاوتی کار می‌کنند به کار می‌روند.
- ترانس‌های جریان و ولتاژ: این تجهیزات برای تنظیم و اندازه‌گیری جریان و ولتاژ در سیستم‌های برقی به کار می‌روند.
- پریز‌های صنعتی: این تجهیزات برای اتصال تجهیزات صنعتی به سیستم برق صنعتی به کار می‌روند.
- دستگاه‌های الکترونیکی: این تجهیزات شامل کامپیوتر، نمایشگر، سنسورها و دستگاه‌های کنترلی مختلف هستند که برای کنترل و مانیتورینگ سیستم‌های برقی استفاده می‌شوند.
همچنین، تجهیزات دیگری مانند خازن‌های برق، دیودها، مقاومت‌ها، ترمینال‌ها و سایر تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی نیز در تابلو برق صنعتی به کار می‌روند.
چه کمپانی هایی در حوزه برق صنعتی فعالیت دارند؟
در حوزه برق صنعتی، تعداد زیادی شرکت و کمپانی فعال هستند که در زمینه تولید تجهیزات برق صنعتی، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های برق صنعتی و خدمات پس از فروش فعالیت دارند. برخی از این شرکت‌ها عبارتند از:
- ABB
- زیمنس Siemens
- اشنایدر الکتریک Schneider Electric
- Eaton
- General Electric
- Mitsubishi Electric
- Rockwell Automation
- Honeywell
- Emerson Electric
- Yokogawa Electric
همچنین، شرکت‌های دیگری نیز در زمینه خدمات و تولید تجهیزات برق صنعتی فعالیت می‌کنند که به عنوان نمونه میتوان به شرکت‌های بزرگ مانند Toshiba، Hitachi، AEG و Phoenix Contact اشاره کرد.
تفاوت برق صنعتی و اتوماسیون صنعتی چیست؟
تجهیزات برق صنعتی و اتوماسیون صنعتی دو مفهوم متفاوت هستند، اگرچه هر دو در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برق صنعتی به مجموعه‌ای از تجهیزات و سیستم‌های برقی اشاره دارد که در فرآیندهای صنعتی برای تامین برق مصرفی، تنظیم و کنترل ولتاژ و جریان، توزیع برق و جلوگیری از خطرات برقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اتوماسیون صنعتی به مجموعه‌ای از تجهیزات و فرآیندهایی اشاره دارد که به صورت خودکار انجام می‌شوند تا کارایی، دقت، سرعت و بهره‌وری فرآیندهای صنعتی را افزایش دهند. برای این منظور، از سیستم‌های کنترلی و نظارتی مانند سنسورها، کنترل‌کننده‌ها، PLC پی ال سی ، SCADA و سایر تجهیزات الکترونیکی و نرم‌افزارهای کامپیوتری استفاده میشود.
به طور خلاصه، برق صنعتی برای تأمین برق مصرفی و ارائه خدمات برقی استفاده میشود، در حالی که اتوماسیون صنعتی برای بهبود کارایی، دقت و بهره‌وری فرآیندهای صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر دوی این مفاهیم در صنعت بسیار حائز اهمیت هستند و با هم ترکیب شده، برای بهبود فرآیندهای صنعتی و افزایش بهره‌وری و کارایی آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت برق صنعتی با برق عمومی چیست؟
برق صنعتی و برق عمومی (یا خانگی) دو نوع سیستم تولید و توزیع برق هستند که با تفاوت های مهمی همراه هستند:
- مصرف کنندگان: برق صنعتی برای صنایع، کارخانه ها، معادن، کشاورزی و سایر بخش های صنعتی تولید و توزیع می شود. در حالی که برق عمومی برای خانه ها، ادارات، مغازه ها، ساختمان های تجاری و سایر بخش های عمومی تولید و توزیع می شود.
- ولتاژ: برق صنعتی با ولتاژ بالاتر تولید می شود تا بتواند برای انتقال بلند مسافت استفاده شود. در حالی که برق عمومی با ولتاژ کمتر تولید می شود تا بتواند به راحتی در داخل ساختمان ها استفاده شود.
- میزان مصرف: برق صنعتی برای مصرف در بخش هایی با مصرف بالا تولید می شود و معمولا مصرفش بسیار بالاتر از برق عمومی است. در حالی که برق عمومی برای مصرف در خانه ها و مغازه ها تولید می شود و مصرفش کمتر است.
- قیمت: برق صنعتی به دلیل مصرف بالاتر و نیاز به ولتاژ بالاتر، هزینه بیشتری دارد تا تولید و توزیع شود. در حالی که برق عمومی هزینه کمتری دارد و برای مصرف کنندگان خانگی به عنوان یکی از اصلی ترین خدمات عمومی در نظر گرفته می شود.
- انعطاف پذیری: برق صنعتی معمولا به صورت قراردادی بین تولید کننده و مصرف کننده ارائه می شود و شرایط آن ممکن است شامل ساعات مصرف، حداکثر توان مصرفی و مدت زمان قرارداد باشد. در حالی که برق عمومی حالت قرار دادی ندارد و هزینه آن به ازای میزان مصرف تعیین میشود.
بروز شده در ۱۵ مهر ۱۴۰۱
