کلید گردان و انواع آن را بیشتر بشناسید

در این مقاله قصد داریم کلید گردان و انواع آن را برای شما معرفی و توضیح دهیم. حتما همراه ما باشید تا به نتایج خوب و کاملی در این نوشته برسیم.

نخست به سراغ یک تعریف از کلید برویم.

درباره کلید

از زمانی که اولین کلید روشنایی به وسیله‌ی جان هنری هولمز در سال ۱۸۸۴ اختراع شد، فناوری کلیدها بسیار پیشرفت کرده است و با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و کشف انواع لوازمات برقی به ویژه کلید و پریز امروزه شاهد آن هستیم که انواع کلیدها و پریزها در مدل‌های مختلف با کاربردهای متفاوت تولید می‌شود.

کلید وسیله قطع و وصل مکانیکی است که قادر به وصل کردن، عبور و قطع جریان‌ها در شرایط عادی مدار است که امکان دارد شامل شرایط اضافه بار بهره برداری تعیین شده باشد و همچنین می‌تواند برای مدت زمان مشخصی تحت شرایط غیرعادی مدار مانند اتصال کوتاه، جریان را عبور دهد.

کلید ممکن است بتواند جریان‌های اتصال کوتاه را وصل کند، اما قادر به قطع کردن این جریان نباشد.

کلید برق دو عملکرد دارد، کاملاً روشن(با بستن کنتاکت‌های آن)یا کاملاً خاموش (با باز کردن کنتاکت‌های آن).

هنگامی که کنتاکت‌های یک کلید بسته می‌شوند، سوئیچ مسیر بسته‌ای را برای گذر جریان ایجاد می‌کند و از این رو انرژی منبع به بار می‌رسد و بار آن را مصرف می‌کند. به طور کلی کلید وسیله‌ای است که با تغییر حالتی که در آن به وجود می‌آید باعث قطع و یا وصل و همچنین تغيير وضعيت مدار الکتریکی می‌شود.

با توجه به این که سیستم روشنایی در تمامی اماکن عمومی و خصوصی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است از این جهت در تولید و طراحی تمامی این المان‌ها باید استانداردهای لازم و اصول خاص را رعایت کرده و با ویژگی‌های منحصر به فرد به تولید این لوازم و تجهیزات روشنایی پرداخته می‌شود.

کلید و پریز به دلیل آن که رابطه‌ی مستقیم با انرژی برق دارد، باید تمام نکات ایمنی در تولید آن رعایت شود. انواع مختلف کلید برق وجود دارد، برخی از کلیدها به دلیل استفاده در فضاهای باز و مرطوب به نحوی طراحی شده‌اند که ضد آب بوده و در مکان‌های عمومی برای داشتن دکوراسیون شیک و لوکس از پریزهای کریستالی با توجه به سلیقه و پسند افراد استفاده می‌شود.

کلیدهای برق در کاربردهای مختلف خانگی، صنعتی، نظامی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند. در بعضی موارد که از کلیدزنی چندراهه استفاده می‌شود (مانند سیم‌کشی ساختمان)، دو یا چند کلید به هم متصل می‌شوند تا بتوان بار را از بیش از یک مکان کنترل کرد.

مدل های کلید گردان

کلیدهای گردان دارای لوازم جانبی و ویژگی های منحصر به فرد برای کاربردهای مختلفی عرضه می‌گردد. هر یک از این کلیدها در بخشی از صنعت کاربرد خاصی را شامل می‌شوند. از این کلیدها برای تامین و تغذیه انرژی دستگاه‌های صنعتی مختلف برای پیشگیری از قطعی ناخواسته و مواردی دیگر استفاده می‌گردد.

امروزه کلید گردان‌ها در انواع مختلفی عرضه می‌گردد که شامل موارد زیر است:
کلید گردان یک‌طرفه

کلید گردان دوطرفه

کلید گردان تکفاز

کلید گردان سه فاز

کلید گردان ستاره‌ای

کلید گردان دالاندر

کلید گردان ولتمتر

کلید گردان آمپرمتر

از این کلیدها با توجه به موقعیت‌ها و ویژگی‌های خاصی که طراحی شده استفاده می‌گردد. کارشناسان برق صنعتی با استفاده از این کلیدها جریان برق مورد نیاز دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف را تنظیم و برقرار می‌نمایند. به طور کلی این کلیدها موجب افزایش ایمنی فرایند تولید و جلوگیری از آسیب‌های مختلف به علت جریان برق می‌گردند.

عملکرد کلید‌ها

به طور کلی کلیدها از نظر عملکرد به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱-کلید‌های غیر قابل قطع زیر بار یا سکسیونر (C)
۲- کلید‌های قابل قطع زیر بار یا دژنکتور (D)

کلیدها در دو نوعمکانیکی یا الکترونیکی در بازار ارائه می‌شود و همان‌گونه که می‌دانید مهم‌ترین کاربرد آنها در روشنایی است.انواع کلید برق مکانیکی با جابه‌جایی، فشار دادن، رها کردن یا اتصال کنتاکت‌ها فعال می‌شوند.کلیدهای الکترونیکی برای کنترل مدار نیازی به تماس فیزیکی ندارند. این نوع کلیدها با عمل نیمه‌هادی تشکیل‌دهنده آنها فعال می‌شوند.

انواع کلیدهای صنعتی

از ساده ترین راه های کنترل وسایل برقی، استفاده از انواع کلیدهای صنعتی است. با توجه به این که کلیدهای صنعتی در کجا و برای چه قدرتی مورد استفاده قرار می‌گیرند به شکل های متفاوتی ساخته می شوند.

مکانیزم  این کلیدها با هم فرق دارد و در دسته ­های متفاوتی تولید می شوند عمل تغییر حالت کلیدهای صنعتی از نیروی مکانیکی ناشی می‌شود و بر اساس این که این نیروی مکانیکی مستقیماً به کلید اعمال شود یا توسط انرژی دیگری مثل الکتریسته، می‌توان در یک نگاه كلی به سه دسته‌ی کلیدهای ساده یا دستی، کلیدهای مرکب و کلید حفاظتی تقسيم کرد.

کلیدهای ساده

(کلید اهرمی، کلید غلطکی، کلید زبانه‌ای ، سلکتور سوئیچ، کلید گردان) این نوع کلیدها که برای تغییر حالت، احتیاج به انرژی مکانیکی دارند که این عمل به طور مستقیم روی خود کلید انجام می‌شود. این کلیدها به صورت‌های یک پل، دو پل، سه پل و غیره ساخته می‌شوند که از نظر ساختمان و قطع و وصل ولتاژ خود نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند و کلیدهای مرکب، (کنتاکتور، کلید محافظ موتور، کلید اتوماتیک، کلید مینیاتوری، کلید فیوز و کلیدهای سه فاز)

انواع کلید برق مکانیکی

طبق عوامل مختلفی، از جمله روش تحریک (کلیدهای دستی، محدود و فرایندی)، تعداد کنتاکت‌ها (کلیدهای تک کنتاکت و چند کنتاکت)، تعداد پل‌ها و راه‌ها، نوع عملکرد و ساختار (دکمه‌ای، اهرمی، گردان، جوی‌استیک و غیره)، وضعیت(کلیدهای لحظه‌ای و قفل‌شونده)و غیره می توان کلیدهای مکانیکی را به دسته‌های مختلف تقسیم کرد.

بر اساس تعداد پل‌ها و راه‌ها، کلیدها به انواع زیر تقسیم می‌شود:

۱- کلید یک راهه تک پل

این کلید دارای یک کلید پایه قطع  و وصل است که از یک کنتاکت ورودی و یک کنتاکت خروجی تشکیل شده است. این کلید می‌تواند قطع و وصل یک مدار تکی را انجام دهد و آن را خاموش و روشن کند. کنتاکت‌های کلید یک راهه تک پل می‌توانند به یکی از دو صورت، در حالت عادی باز (Normally Open) و در حالت عادی بسته (Normally Closed) باشد.

۲- کلید دو راهه تک پل

این کلید دارای سه ترمینال است، یک کنتاکت ورودی و دو کنتاکت خروجی. این بدان معناست که این کلید از از دو وضعیت ON و یک وضعیت OFF تشکیل شده است. در بیشتر مدارها، از این انواع کلید برق برای تغییر جهت اتصال ورودی بین دو گزینه خروجی استفاده می‌شود.

۳- کلید تک راهه دو پل

این کلید یکی از انواع کلید برق است که از چهار ترمینال، شامل دو کنتاکت ورودی و دو کنتاکت خروجی تشکیل شده است. کلید تک راهه دو پلبه صورت جداگانه رفتار می‌کند که همزمان عمل قطع یا وصل را انجام می‌دهند. این کلید فقط یک وضعیت ON دارد، اما می‌تواند دو کنتاکت را همزمان فعال کند، به طوری که هر کنتاکت ورودی به کنتاکت خروجی مربوطه متصل می‌شود.

۴- کلید دو راهه دو پل

این کلید یک کلید (قطع و وصل)دوتایی است که از دو وضعیت ON تشکیل شده است. کلید کلید دو راهه دو پل شش ترمینال، شامل دو کنتاکت ورودی و چهار کنتاکت خروجی دارد و جداگانه رفتار می‌کند که به طور همزمان کار می‌کند. دو کنتاکت ورودی در یک وضعیت به یک مجموعه از کنتاکت‌های خروجی و در وضعیت دیگر و به مجموعه‌ای دیگر از کنتاکت‌های خروجی متصل می‌شوند.

کلید‌های اتوماتیک

برای نگهداری بهتر تأسیسات روشنائی، برق صنعتی، سیم و کابل و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه از فیوز، کلید- فیوز و کلید‌های اتوماتیک استفاده می‌شود.

اما موردی که وجود دارد این است که اولا فیوز‌ها همیشه نمی‌توانند عمل حفاظت موضعی و سلکتیو را در انواع مختلف شبکه‌ها بطور کامل و بدون خطا انجام نمایند و در ثانی بعلت اینکه در شبکه سه فاز در موقع زیادی جریان اغلب قطع سه فاز بطور همزمان لازم و ضروری‌ست، به همین علت نمی‌توان همیشه در یک زمان  از فیوز و کلید- فیوز استفاده نمود.

ضمن اینکه گاهی در بعضی موارد باید از شبکه‌های توزیع، به محض برگشت جریان (ولتاژ) یا افت بیش از حد مجاز ولتاژ، مدار بطور خودکار قطع و آلارم‌های لازم را روشن کند.

ویژگی‌های کلید گردان

همانگونه که در بالا نیز اشاره شد کلیدهای مکانیکی از لحاظ نوع عملکرد و ساختار به ساختار: دکمه‌ای، اهرمی، جوی‌استیک و گردان تقسیم می‌شود. کلید گردان برای اتصال یک خط به یکی از چند خط دیگر استفاده می‌شوند.

کلید گردان یک نوع کلید برق صنعتی برای قطع و وصل کردن جریان است. كليد گردان یک سوئیچ است که با گردش خود، عملکرد مدار را کنترل می‌کند. این کلید از یک محور و بازوهای کنتاکت تشکیل شده است و با چرخش محور کلید در جهت عقربه های ساعت یا برعکس، کنتاکت ها تغییر وضعیت می دهند.

این دسته از کلیدها جزو پر کاربردترین کلیدها در تابلوهای برق است و صرفا برای قطع و وصل مدارات قدرت به کار می‌روند و عموما به صورت گردان ساخته می‌شوند.

کلید گردان در صورت نیاز می‌تواند با کمک نیروی دست جریان برق را قطع یا وصل کند و در مقابل تغییرات جریان مقاومت بسیار زیادی دارد. این محصول معمولا برای ولتاژ پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلیدهای گردان از مواد رسانای مقاوم در برابر سایش ساخته شده‌اند. با چرخاندن شفت، تماس‌ها توسط کام‌ها باز یا بسته می‌شوند .

کلید گردان می‌تواند برای ایجاد وقفه در سوئیچینگ، رانش جریان الکتریکی و موتورهای کنترل استفاده شود. زمینه کاربرد انواع کلید گردان خطوط تولید انواع قطعات و دستگاه‌های صنعتی است.

کلیدهای گردان همراه با لوازم جانبی و ویژگی‌های مخصوص برای کاربردهای مختلف طراحی می‌شوند. هر یک از این کلیدها در بخشی از صنعت کاربرد دارند. از این کلیدها برای تامین و تغذیه انرژی دستگاه‌های صنعتی مختلف برای پیشگیری از قطعی ناخواسته و مواردی از این دست استفاده می‌شود.

نمونه‌ای از این کلیدها سلکتورهای بورد در تجهیزات اندازه‌گیری الکتریکی، سلکتور کانال در دستگاه‌های ارتباطی و سلکتور باند در رادیوهای چند بانده است. کلیدهای گردان شامل یک یا چند کنتاکت متحرک (دستگیره) و بیش از یک کنتاکت ثابت است.

کاربرد کلید گردان

از کلید گردان برای تغذیه دستگاه‌ها و خطوط تولید در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی استفاده می‌شود. برای موقعیت‌ها و فشارهای برق مختلف، کلیدهای گردان متفاوتی طراحی و تولید می‌شود. این سوئیچ‌ها با آرایش متفاوتی برای کنتاکت‌ها ارائه می‌شوند؛ مانند تک پل ۱۲ راهه، ۳ پل ۴ راهه، ۲ پل ۶ راهه و ۴ پل ۳ راهه.

کلیدهای گردان برای قطع و وصل مدارها و منابع تغذیه، کلیدهای دوطرفه(برق شهر و ژنراتور)،کلیدهای چند مرحله ای(سلکتور سوئیچ)، کلید آمپرمتر ، کلید ولت متر و کلید جابجایی فازهای موتور مثل ستاره – مثلث و غیره را شامل می‌شود.

کلیدهای گردان از مواد رسانای مقاوم در برابر سایش ساخته شده‌اند. با چرخاندن شفت، تماس ها توسط کام ها باز یا بسته می‌شوند. اغلب تعدادی از کام‌ها بر روی یک شفت نشسته‌اند که به طور همزمان چندین جفت تماس را تغییر یا تعویض می‌کند.

نکته‌ای که در مورد این کلیدها باید به آن دقت نمود این است که این کلیدها فقط و فقط وظیفه قطع و وصل کردن را دارند و برای مواردی نظیر کلیدزنی، توزیع و سیستم‌های چنج اور در تابلوی طراحی شده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دلیل کاربری آسان و ارزان قیمت بودن، کلید گردان از طرفداران زیادی برخوردار است. کلید گردان می‌تواند برای ایجاد وقفه در، سوئیچینگ، رانش جریان الکتریکی و موتورهای کنترل استفاده شود. زمینه کاربرد انواع کلید گردان خطوط تولید انواع قطعات و دستگاه‌های صنعتی است.

نحوه عملکرد اینترلاک در کلید گردان

بعضی از کلیدهای گردان با عنوانکلیدهای ایمنی که دسته ی زرد و قرمز رنگی دارند، می توانند شامل حالت اینترلاک نیز شوند.معمولا اینترلاک به گونه ای تعبیه گردیده که وقتی کلید روی حالت قطع قرار گرفت درب تابلو باز گردد. از طرفی این کلیدها ویژگی قفل و نشانه گذاری در حالت قطع را دارا می باشند.به همین دلیل فقط در مواقعی  می توان روی تجهیزات داخلی تابلو کار نمود که کلید روی حالت قطع قرار گرفته باشد. کلیدهای ایمنی از نوع قابل قطع زیر بار نامی بوده و باید بتوانند جریان بزرگترین الکتروموتور موجود در شبکه را در حالت رتور قفل شده قطع نمایند.

انواع کلید گردان

کلید های گردان بر اساس نوع کارایی به دسته های: کلید گردان یک طرفه، کلید گردان دو طرفه، کلید گردان چپ گرد-راست گرد تکفاز، کلید گردان چپگرد-راست گر سه فاز، کلید گردان ستاره-مثلث، کلید گردان دلاندر (برای الکتروموتورهای دالاندر)،کلید گردان ولت متر و کلید گردان آمپر متر تقسیم می شود. سوئیچ های چرخشی ارائه شده توسط کلید گردان برای ایجاد و یا قطع عملیات به روش متوالی با چرخش سوئیچ به موقعیتهای مختلف استفاده می شود.

این محصول به صورت همزمان می تواند مدارهای سه فاز  ۴۰۰ و ۸۰ ولت و مدارهای الکتریکی ۱۲۰ ولت را کنترل کند. هر یک از انواع کلیدهای گردان برای شرایط و موقعیت‌های خاصی طراحی شده‌اند. کارشناسان برق صنعتی با استفاده از این کلیدها جریان برق مورد نیاز دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مختلف را تنظیم و برقرار می‌کنند. این کلیدها باعث افزایش ایمنی فرایند تولید و جلوگیری از آسیب‌های مختلف به دلیل جریان برق می‌شوند.

انواع مختلفی از لوازم جانبی برای کلید گردان در دسترس است. به عنوان مثال تعداد دسته‌های نصب شده با دست و یا پیچ که دارای صفحات جلو یا بدون انواع مختلف صفحات جلو، صفحات جلو جداگانه با یا بدون حکاکی، کلید های اضافی، پوشش‌ها، کیت های نصب را افزایش می‌دهد.

خرید کلید گردان

هنگام خرید کلید گردان در وحله‌ی اول با توجه به میزان تقریبی آمپر کلید و تنوع کلیدهای مورد تقاضا و ملاحظات اقتصادی و محل مورد استفاده و درجه حفاظت مورد نیاز، باید سری کلید گردان انتخاب شود.

کلید گردان‌های سری T در قلمرو آمپر ۱۲ الی ۴۰ آمپر است. این سری علاوه بر این که ظاهری زیبا و بسیار مطلوب، درجه حفاظت بالا نیز دارد، به طوری که قسمت قطع و وصل آن دارای ضریب حفاظت IP۶۵ (کامل حفاظت شده در مقابل گرد و غبار و حفاظت شده در مقابل پاشش آب تحت فشار از تمام جهات) و بدنه کلید و ترمینال‌ها دارای ضریب حفاظت IP۲۰ (ترمینال های حفاظت شده توسط درپوش) است.

در مرحله‌ی بعدی با توجه به نوع بار الکتریکی مورد نظر که باید کلید گردان مورد نظر آن را قطع یا وصل یا کنترل و تعاریف مربوط به رده های کاربردی برای گلید گردان، آمپر کلید گردان و کد آن انتخاب می‌شود. کد آمپری کلیدگردان عددی سه رقمی است. پس از آن با توجه به عملکرد مورد نیاز کلید گردان از نظر تعداد کنتاکت‌های قطع و وصل، تعداد حالات چرخشی کلید گردان، زوایای چرخش، ترتیب اتصالات و نحوه علامت گذاری ترمینال‌ها، کد عملکرد کلید گردان انتخاب می‌شود.

کد عملکرد کلید گردان برای هر سری کلید یکسان است. در مرحله آخر با توجه به روش نصب کلید گردان مورد نظر (روی تابلو، کف تابلو، اینترلاک با درب تابلو، یا نصب داخل جعبه رو کار دیواری) و همچنین نوع و شکل مکانیزم قطع و وصل، رنگ صفحه و دسته و درجه حفاظت آن کد مدل کلید تعیین می‌شود.

چطور یک کلید گردان با کیفیت بخریم؟

کلید گردان یکی از تجهیزات لازم برای تامین برق تجهیزات و دستگاه‌های صنعتی به حساب می‌آید. این کلید نقش مهمی در ایمنی و تامین انرژی مورد نیاز ماشین‌آلات صنعتی دارد. به خاطر ساده بودن و ارزان قیمت بودن این کلید باعث شده است تا از این کلید در تابلوهای برق صنعتی و تابلوهای فرمان استفاده شود. انواع کلید گردان معتبر با قیمت مناسب در بازار موجود است.

برای خرید این کالا و اطلاع از قیمت آن می‌توانید با کارشناسان الکتروشایلی در ارتباط باشید و کلید گردان مورد نظر را انتخاب و خریداری کنید.