رله حفاظت موتور چیست و چه کاربردی دارد؟

با سلام خدمت شما همراهان گرامی الکتروشایلی. در این مقاله در مورد رله حفاظت موتور قرار است اطلاعات مفیدی را برای شما ارائه کنیم. حتما تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا در مورد کاربرد رله حفاظت موتور هم بیشتر از قبل بدانید.

نخست به سراغ یک تعریف از رله حفاظت موتور می‌رویم.

رله حفاظت موتور چیست؟

موتورهای الکتریکی، یکی از پرکاربردترین تجهیزات الکتریکی دوار هستند که در رنج‌های توان و ولتاژ متفاوت، به وفور در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. به دلیل اینکه تغذیه اصلی این موتورها از برق بوده و سیستم تغذیه برق مشکلات و آسیب‌های مربوط به خودش را دارد، لذا لازم است که این موتورها در برابر اتصالات الکتریکی و نشتی جریان‌های مختلفی که در سیستم برق به وجود می‌آید محافظت شوند.

جالب است بدانید که رله‌های محافظ موتور، موتور الکتریکی را هم در برابر خطاهای داخلی موتور و هم در برابر خطاهای خارجی ناشی از شبکه برق متصل به موتور حفاظت می‌کنند.

همچنین رله های حفاظت موتور، هم برای موتورهای سنکرون و هم موتورهای آسنکرون مورد استفاده قرار می‌گیرند. هم‌چنین در مدارهایی که موتور توسط کنتاکتور و یا کلید اتوماتیک کنترل می‌شود، کاربرد دارند و نیز قابل استفاده برای موتور در انواع کاربری ها نظیر پمپ، فن، کمپرسور، بال میل، خورد کننده‌ها و غیره هستند.

سطح حفاظتی که برای موتورها در نظر گرفته می‌شود با توجه به کیلووات و سطح ولتاژ موتور متفاوت است؛ چرا که عملکرد موتور در سطوح کیلوواتی و ولتاژی مختلف، متفاوت است. لذا رله‌های حفاظت موتور نیز بر اساس سطح عملکردشان دسته بندی شده و در جهت اقتصادی بودن پروژه، باید رله حفاظتی در سطح مناسب برای موتور در نظر گرفته شود.

انواع رله حفاظت موتوری

• رله های الکترومغناطیسی
• رله های استاتیک
• رله های دیجیتال/عددی

که از میان انواع بالا، پیشرفته‌ترین نوع رله‌ها، رله‌های دیجیتال یا عددی هستند.

رله‌های حفاظت موتوری با نام‌های مختلفی از قبیل رله حفاظت موتور الکتریکی (EMPR)، رله حفاظت موتور دیجیتالی (DMPR)، رله حفاظت موتور عمومی (GMPR) و رله حفاظت موتور هوشمند (IMPR) شناخته می‌شوند.

رله حفاظت موتور دیجیتال (DMPR)

رله حفاظت موتور دیجیتال، امکان فوق العاده‌ای جهت حفاظت موتورهای الکتریکی را فراهم می‌نماید. این رله‌ها علاوه بر نمایش نوع خطا و جریان الکتریکی، می‌توانند محافظت از موتور در برابر اضافه جریان، اتصال کوتاه، افت ولتاژ، قطع فاز، عدم تعادل فازها و سایر شرایط نامطلوب را فراهم کنند. همچنین می‌توان نمایشگر مربوط به این رله‌ها را با یک کابل رابط، بر روی درب تابلو نصب کرد و یا جهت انجام اتوماسیون صنعتی، به سیستم PLC متصل نمود.

رله حفاظت موتور دیجیتال یا همان DMPR می‌تواند جایگزین رله اضافه بار حرارتی (MPCB) برای حفاظت از موتورهای ولتاژ پایین باشد. این رله همراه با واحد میکرو کنترلر داخلی (MCU)، دقت بالایی در پردازش اطلاعات در زمان واقعی دارد. هم‌چنین با ظاهر جمع و جوری که دارد، می‌تواند با کنتاکتورها ترکیب شده و طراحی و ساخت صفحه کنترل موتور را آسان‌تر کند.

مشخصات فنی موتور که هنگام تنظیمات حفاظت موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد به شرح زیر است:

• نوع موتور و رنج توان موتور به کیلووات و یا اسب بخار
• مشخصات برق تغذیه موتور نظیر: سطح ولتاژ، تعداد فاز، روش زمین کردن موتور و جریان اتصال کوتاه
• لرزش، گشتاور و محدودیت‌های مکانیکی دیگر موتور
• ماهیت فرآیند
• زمان مجاز روتور قفل شده در حالت سرد و گرم و زمان شتاب گیری مجاز
• زمان منحنی جریان معکوس در زمان استارت موتور
• فرکانس استارت موتور

معرفی انواع خطاهای الکتریکی موتور

به طور کلی هر حالت غیرعادی که در عملکرد سیستم به وجود می‌آید، خطا نامیده می‌شود.

چند نمونه از خطاهای به وجود آمده در سیستم عبارتند از:

1. اتصال کوتاه
2. افزایش یا کاهش بیش از حد ولتاژ
3. افزایش حرارت تجهیزات در اثر توان عبوری بیش از حد از آنها
4. گردش معکوس و ژنراتوری شدن موتور
5. عدم تعادل فازها
6. افت جریان و ولتاژ در هر فاز
7. برگشت فاز جریان
8. قفل کردن روتور

این خطاها باعث تغییرات ناخواسته و شدید در اندازه ولتاژ یا جریان می‌شوند. از این رو تقریباً در تمامی خطاها با اندازه گیری میزان جریان و ولتاژ، می‌توان وقوع خطا را تشخیص داد. رله  حفاظت موتور که در مسیر مدار قدرت و مدار فرمان مطابق مشخصات سازنده  قرار می‌گیرد، جهت اندازه گیری و تشخیص نوع خطاهای مدار به کار می‌رود.

نحوه انتخاب رله حفاظت موتور

در هنگام انتخاب رله‌های محافظ موتوری باید به نکات زیر توجه کرد:

1. سرعت عملکرد بالا: رله مورد نظر باید سرعت بالایی در تشخیص خطا و هم چنین واکنش مناسبی از خود نشان دهد.
2. حساسیت مناسب: یک رله مناسب باید با حداقل جریان، واکنش عملکردی درستی داشته باشد.
3. پایداری: رله انتخابی باید در برابر انواع خطاها واکنش مناسبی داشته باشد.
4. بالابردن اطمینان سیستم قدرت: وظیفه اصلی رله حفاظت موتور، تشخیص صحیح و سریع قسمت خطا دار و جداسازی آن از شبکه اصلی از موارد دیگر انتخاب یک رله مناسب است.

مزایای استفاده از رله حفاظت موتور

رله حفاظت موتور به علت کاربرد زیادی که در مدارات موتوری دارد، دارای مزایای زیادی است که از آن جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. عدم آسیب رسیدن به موتور
2. عدم آسیب رسیدن به تجهیزات
3. عدم بازگشت مجدد خطاها به مدار
4. صرفه جویی اقتصادی: یکی از مزیت‌های بزرگ رله های حفاظت موتوری کاهش بسیار زیاد هزینه‌های تولید است. چرا که با انتخاب یک رله محافظ موتور مناسب، می‌توانیم هزینه‌های خرابی خط تولید، هزینه‌های جایگزینی و تعویض موتور و یا هزینه تعمیرات موتور را بسیار کاهش دهیم و قبل از اینکه خسارات زیادی را به مجموعه و دستگاه‌ها وارد کنیم، بتوانیم برآورد درستی از نیاز مجموعه و در نهایت صرفه جویی اقتصادی در کار داشته باشیم.

از شما سپاسگزاریم که تا انتهای این مقاله همراه ما بودید. جهت تهیه تجهیزات برق صنعتی با قیمت مناسب و با تضمین اصالت کالا، می‌توانید از طریق الکتروشایلی اقدام کنید و همچنین از مشاوره کارشناسان ما بهره بگیرید.